KANCELARIA ADWOKACKA

Adwokat Dorota Paździora

Blog

Z dniem 1 października 2023 r. do polskiego Kodeksu karnego został wprowadzony nowy przepis – art. 244c k.k., który przewiduje odpowiedzialność karną za uchylanie się przez sprawcę przestępstwa od wykonania obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, orzeczonego prawomocnym wyrokiem sądu.

Przepis ten został dodany ustawą z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600) i jest jednym z elementów zaostrzenia polityki karnej wobec sprawców przestępstw, którzy uchylają się od odpowiedzialności wobec ofiar.

„Kto uchyla się od wykonania ciążącego na nim obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo obowiązku zwrotu korzyści uzyskanej z przestępstwa, orzeczonego prawomocnym orzeczeniem sądu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.”

Na czym polega czyn zabroniony z art. 244c k.k.?

Przepis penalizuje umyślne uchylanie się przez sprawcę przestępstwa od wykonania:

• obowiązku naprawienia szkody,
• zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej z przestępstwa,

– które zostały orzeczone prawomocnie przez sąd (np. w wyroku karnym, wyroku łącznym).

Co oznacza "uchylanie się"?

Nie chodzi o sam fakt niewykonania obowiązku z przyczyn niezależnych od sprawcy (np. choroba, brak pracy), ale o umyślne unikanie wykonania obowiązku, np.:

• ukrywanie dochodów,
• brak jakichkolwiek prób spłaty, mimo posiadanych środków,
• niepodjęcie pracy w celu uniknięcia egzekucji,
• przepisywanie majątku na osoby trzecie,
• ignorowanie orzeczenia sądu bez kontaktu z pokrzywdzonym.

Jakie są warunki odpowiedzialności z art. 244c k.k.?

• Prawomocne orzeczenie sądu nakładające obowiązek (naprawienie szkody / zadośćuczynienie / zwrot korzyści).
• Umyślność – sprawca musi działać celowo, wiedząc o obowiązku.
• Faktyczne uchylanie się od realizacji obowiązku.

Konsekwencje prawne uchylania się od wykonania obowiązku

• Kara pozbawienia wolności do 5 lat.
• Możliwość wszczęcia postępowania karnego na wniosek pokrzywdzonego (jeśli nie jest to przestępstwo ścigane z urzędu).
• Potencjalna egzekucja majątku i środków przez komornika.
• Pogorszenie sytuacji procesowej sprawcy w innych postępowaniach (np. przy warunkowym zwolnieniu).
• Wpis w Krajowym Rejestrze Karnym.

Znaczenie dla pokrzywdzonych

Art. 244c k.k. wzmacnia pozycję ofiar przestępstw – daje im narzędzie do skuteczniejszego wyegzekwowania należnych świadczeń, gdy dłużnik-sprawca uchyla się od orzeczonego obowiązku.

Jak można uniknąć kary z art. 244c k.k.?​​​​​​​

„Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1, jeżeli naprawił szkodę, zadośćuczynił za doznaną krzywdę lub zwrócił uzyskaną z przestępstwa korzyść przed wszczęciem postępowania karnego.”

Co to oznacza w praktyce?

Sprawca, który uchylał się od wykonania obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia lub zwrotu korzyści, nie poniesie odpowiedzialności karnej, jeśli:

• Dobrowolnie wykona ten obowiązek,
• Zanim prokurator lub policja wszczęli postępowanie karne przeciwko niemu (czyli zanim zapadnie postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego w sprawie o czyn z art. 244c k.k.).

Co dokładnie musi zrobić sprawca, aby nie podlegać karze?

• Spłacić zasądzone świadczenie (całość – nie tylko część),
• Zadośćuczynić za krzywdę, np. poprzez przeprosiny (jeśli sąd to orzekł),
• Zwrócić nienależnie uzyskaną korzyść majątkową,
• Musi to nastąpić zanim pokrzywdzony złoży zawiadomienie o przestępstwie lub zanim organy podejmą działania z urzędu.

Wnioski praktyczne:

• Przepis ten ma charakter zachęcający (prewencyjny) – motywuje sprawców do dobrowolnego wykonania obowiązków, zanim sprawa trafi do organów ścigania.
• Jeśli dłużnik zdaje sobie sprawę z potencjalnej odpowiedzialności karnej – ma jeszcze szansę uniknąć postępowania karnego, jeśli zareaguje odpowiednio wcześnie.
• Po wszczęciu postępowania ta możliwość bezkarności już nie obowiązuje, chociaż sąd może to wziąć pod uwagę przy wymiarze kary.

  Jesteśmy tutaj  

  Kontakt z nami  

Tel. + 48 501 369 018

e-mail: dorota.pazdziora@vp.pl

Jesteśmy do dyspozycji

od poniedziałku do piątku

w godzinach

od 10:00 do 19:00

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.

Siedziba:

ul. Chłodna 22A lok. 9/10
00-891 Warszawa

Filia:

al. Zwycięstwa 6/1a
41-200 Sosnowiec

Adres do korespondencji:

ul. Marszałka J. Piłsudskiego 7A lok. 17

41-200 Sosnowiec